Stanford Üniversitesi'ndeki Center for Social Innovation tarafından sosyal sorunlara daha etkili, verimli ve sürdürülebilir çözümler üretmek olarak tanımlanan sosyal inovasyon, 2020 yılında hayatımıza giren COVID-19 pandemisi ile beraber şirketlerce daha da önem kazanmış durumda.
Sosyal inovasyon, sosyal ilerlemeyi desteklemek için genellikle sistemik sosyal ve çevresel sorunlara etkili çözümler geliştirme ve uygulama sürecidir. Sosyal meselelerin çok katmanlı olmasından dolayı, farklı disiplinlerden bireyler bir araya gelir ve masaya farklı bakış açıları getirirlerse meselelere yenilikçi, inovatif çözümler bulunur. Çözümler genellikle hükümet, özel sektör ve kâr amacı gütmeyen kuruluşların aktif işbirliğini gerektirir.
Sosyal inovasyon, toplumun sosyal bir ihtiyacına mevut çözümlerden daha iyi bir biçimde çözüm bulunmasıdır ve sunulan çözümle beraber toplumda bulunan bireylerin daha ekonomik olması, yeteneklerini daha fazla geliştirmesi ve çevresel kaynakları daha verimli kullanması hedeflenir.
Sosyal inovasyon toplumun sosyal bir ihtiyacının yalnız bir noktasına da dokunabilir, yeni sistemler de yaratabilir. Örneğin;
- Tarjimly isimli Facebook çeviri uygulaması, dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar, sığınmacılar ile gönüllü çevirmenleri bir araya getirmeye yarıyor. Doktorlar, sağlık personeli, avukatlar ya da diğer önemli hizmetler için yardıma ihtiyaç duyan sığınmacılar, Facebook Messenger aracılığı ile gerçek zamanlı çeviriler yaptırabiliyor.
- Vodafone, cep telefonlarını kullanarak Tanzanya’nın kırsal bölgelerinde yenilikçi bir ambulans taksi servisi kurdu. Bu servis ile hamile kadınlar acil durumlarda yardım hattını arıyor ve sistem, en yakındaki taksiyi bulup ihtiyacı olan kişiye yönlendiriyor. Bu sayede az sayıda ambulansın olduğu bölgelerde, hamileler kısa sürede hastanelere yetiştirilebiliyor.
- Türkiye’nin ilk sosyal inovasyon örneklerinden yeteneğin, becerinin, bilginin zamana dayalı olarak takas edildiği Zumbara, bireylere para dışında bir değiş tokuş birimi -yetenek, beceri ve bilgiye dayanan zaman vermesi ile sosyal sistemde bir değişim yarattı.
Sosyal inovasyonlar bir kişi veya kurum tarafından geliştirilebilir. Bu çözümün yaygınlaşmasında ise sorunla ilgili çalışan STK’lar, fikir önderleri veya bu sektörde faaliyet gösteren büyük şirketler kilit rol oynar. Bu nedenle sosyal inovasyon üzerinde çalışırken sektördeki kuruluşlarla sürekli iletişimde olmak, çözümün toplumca kabul edilmesi noktasında önemli fark yaratabilir.